Joseph Stiglitz vs. Paul Krugman(*)

Việc định giá đồng NDT quá thấp của Trung Quốc được cho là nguyên nhân chính gây ra thâm hụt thương mại cao của Mĩ đối với Khựa trong những năm gần đây (Khoảng trên dưới 250 tỉ USD/năm). Nhiều kinh tế cũng như chính trị gia đã kêu gọi chính phủ Mĩ nên cứng rắn hơn với TQ về vấn đề đồng NDT. Thế giới đang e ngại về một “cuộc chiến thương mại” giữa hai quốc gia này và nếu xảy ra, có thể làm chậm lại quá trình hồi phục của nền kinh tế thế giới.

Joseph Stiglitz, người giành giải Nobel kinh tế năm 2001 về Lý thuyết Thông tin Không Cân xứng, từng cố vấn cho chính phủ Khựa trong quá trình đổi mới và rất được lòng dân Khựa, cho rằng ngoài tỷ giá còn có rất nhiều yếu tố khác quyết định đến thâm hụt thương mại. Tiết kiệm quốc gia là một nhân tố quan trọng. Vấn đề của nước Mĩ hiện nay là thâm hụt thương mại của Mĩ với nhiều quốc gia khác chứ không chỉ riêng với Khựa. Ông cho rằng, nước Mĩ chỉ có thể giảm thâm hụt thương mại khi nước Mĩ tiết kiệm nhiều hơn. Việc yêu cầu Khựa nâng giá NDT sẽ làm hàng hóa Khựa đắt hơn tương đối và chỉ có thể làm người dân Mĩ chuyển cầu tiêu dùng hàng Khựa sang hàng hóa của một nước khác (Việt Nam chẳng hạn :D). Nước Mĩ cần phải giải quyết vấn đề của chính mình trước khi đổ lỗi cho Khựa định giá đồng NDT quá thấp, và việc phát động chiến tranh thương mại sẽ không có lợi cho nước nào cả.

Paul Krugman, người dành giải Nobel kinh tế năm 2008 về lý thuyết thương mại, hôm qua đã cho rằng Joseph Stiglitz, đã trở thành nạn nhân của một học thuyết sai lầm. Krugman cho rằng việc nâng giá NDT sẽ làm hàng hóa Mĩ cạnh tranh hơn (hàng Khựa kém cạnh tranh hơn) và làm giảm thâm hụt thương mại của Mĩ. Thậm hụt thương mại giảm sẽ làm tăng sản xuất trong nước, tăng thu nhập cá nhân và do vậy làm tăng tiết kiệm quốc gia. Tức là mối quan hệ ở đây là nếu NDT lên giá, thâm hụt thương mại sẽ giảm và tiết kiệm quốc gia sẽ tăng. Krugman không đồng ý với quan điểm của Stiglitz coi tiết kiệm là nhân tố độc lập giúp làm giảm thâm hụt thương mại (tức là tiết kiệm quyết định thâm hụt thương mại). Ông cho rằng, nếu tỉ giá không đổi, việc tăng tiết kiệm, giảm tiêu dùng của người dân Mĩ sẽ chủ yếu là giảm cầu hàng hóa và dịch vụ sản xuất ở Mĩ. Việc tăng cầu tiêu dùng của Khựa sẽ chủ yếu là tăng cầu về hàng hóa và dịch vụ sản xuất ở Khựa. Do vậy, kết quả cuối cùng sẽ là thất nghiệp tăng ở Mĩ và sức ép lạm phát tăng ở Khựa – trừ khi dân Khựa tăng cầu tiêu dùng hàng hóa Mĩ thay cho hàng hóa Khựa.

Thâm hụt thương mại của Việt Nam những năm gần đây liên tục ở mức cao (12,6 tỉ USD năm 2007, 17 tỉ năm 2008, 12 tỉ năm 2009, GDP năm 2009 khoảng hơn 90 tỉ USD). Với trường hợp Việt Nam, tôi nghiêng về lập luận của Stiglitz hơn. Tăng tiết kiệm, chuyển hướng tiêu dùng hàng ngoại (đặc biệt là hàng Khựa) sang hàng nội là những việc chúng ta cần làm hiện nay để giảm thâm hụt thương mại và tránh những bất ổn về tỷ giá và chính sách vĩ mô. Việc phát động chiến dịch mua hàng Việt Nam “buy Vietnamese” là một giải pháp đúng đắn tuy nhiên hiệu quả có vẻ chưa cao khi hàng hóa tiện ích giá rẻ (chất lượng kém) của Khựa vẫn tràn ngập thị trường VN. Sức mạnh của Kinh tế Việt Nam có lẽ phụ thuộc rất nhiều vào hành vi tiêu dùng của mỗi người dân.

I expect a good response from Stiglitz 

------------
(*) Paul Krugman là người giành giải Nobel kinh tế năm 2008 về lý thuyết thương mại, đồng thời là cây bình luận kinh tế nổi tiếng của tờ The New York Times. Krugman là người ủng hộ mạnh mẽ cho những chính sách kích cầu nhằm giúp đưa các nền kinh tế thoát khỏi suy thoái hiện nay.

Đầu năm ngoái, trong chuyến đi vòng quanh châu Á, Krugman có ghé thăm Việt Nam. Sau khi làm thất vọng quần chúng Sài Gòn do không trả lời được những câu hỏi của giới đầu tư chứng khoán như “mua con gì, bán con gì” ở thời điểm đó, Krugman đã được đón tiếp nồng nhiệt ở HN bởi các quan chức chính phủ và giới kinh tế gia. Ông cho rằng chính phủ các nước cần sử dụng các biện pháp kích thích kinh tế mạnh hơn nữa để nhanh chóng đưa nền kinh tế hồi phục. Trong khi gói “Viagra” kích thích kinh tế lúc đó của VN còn đang bị phê phán và nghi ngờ thì phát biểu của Krugman tại HN rất được hoan nghênh và kiếm được không ít cái gật gù của các quan chức chính phủ. Tuy nhiên, trước khi kết thúc buổi họp báo để ra thẳng sân bay, với bộ mặt mệt mỏi, ông cũng thú nhận mình léo hiểu gì về kinh tế Việt Nam nên không thể đưa ra được những lời khuyên chính xác.